काठमाडौं ।आज बिहानबाट देशभरका मठ–मन्दिर र घर–घरमा विशेष शान्ति छाएको छ । माटोको घटमा जमरा रोपिँदै, दीपको उज्यालो बालिँदै र वैदिक मन्त्र गुञ्जिँदै नवरात्रिको यात्रा आरम्भ भएको छ । दशैंको पहिलो दिनलाई घटस्थापना भनिन्छ, र यस दिन देवी दुर्गाको पहिलो रूप शैलपुत्रीको पूजा–आराधना गरिन्छ ।
शैलपुत्री : धैर्य, सत्य र शुद्धताको प्रतीक
शैलपुत्री, जसको नाममै “शैल” अर्थात् हिमालयको छायाँ झल्किन्छ, हिमालय राजाको पुत्री हुन् । उनी नै पार्वतीको पहिलो रूप मानिन्छिन् । वृषभमा आरूढ, एक हातमा त्रिशूल र अर्को हातमा कमल धारण गरेकी उनको प्रतिमा धैर्य, दृढता र शुद्धताको प्रतीकका रूपमा स्मरण गरिन्छ ।
नवदुर्गामध्ये पहिलो दिन शैलपुत्रीलाई आराधना गर्नु भनेको आत्मबललाई जगाउने, मनलाई पवित्र बनाउने र जीवनलाई अनुशासनमा बाँध्ने संकेत हो भन्ने धार्मिक विश्वास पाइन्छ ।
पूजाविधि र देवीलाई प्रसन्न पार्ने उपाय
बिहान स्नानध्यान गरी घटस्थापना गरिएको कोठामा कलश राखिन्छ । कलश वरिपरि जमरा रोपिन्छ, जसलाई देवीको शक्ति र आशिर्वादको प्रतीक मानिन्छ । धूप, दीप, अक्षता, बेलपत्र र सेतो फूल अर्पण गरी देवीको आवाहन गरिन्छ ।
शैलपुत्रीलाई दूध, दही र चिउरा अर्पण गर्नु विशेष शुभ मानिन्छ । कन्याहरूलाई भोजन र फलाहार दिने परम्परा पनि देवीलाई खुशी पार्ने उपायका रूपमा रहेको जनविश्वास छ ।
महिमा र धार्मिक विश्वास
शैलपुत्रीको आराधनाले पारिवारिक जीवनमा सुख–शान्ति र स्थायित्व ल्याउँछ भन्ने विश्वास छ । दाम्पत्य सम्बन्धलाई दृढ बनाउने, रोग–व्याधि टार्ने र दीर्घायु दिने शक्ति उनीसँग निहित छ भनिन्छ ।
धार्मिक ग्रन्थहरूमा उल्लेख भएअनुसार, शैलपुत्रीको कृपा प्राप्त गर्ने भक्तलाई आत्मविश्वास, धैर्य र सत्य मार्गमा चल्ने प्रेरणा प्राप्त हुन्छ । शिव–पार्वतीको दिव्य सम्बन्धको झल्को पनि उनीमार्फत देखिन्छ, जसले जीवनमा समर्पण र दृढतासँगै प्रेम र करुणाको महत्व सिकाउँछ ।
समाजका लागि सन्देश
आजको दिनमा शैलपुत्रीको स्मरण गर्नु भनेको केवल धार्मिक कर्म मात्र होइन, जीवनलाई धैर्य, शुद्धता र दृढतामा उभ्याउने प्रेरणा लिने समय पनि हो । देशमा फैलिएको अशान्ति र असन्तोषका घडीमा शैलपुत्रीप्रतिको आराधना सामूहिक शान्ति र समृद्धिको कामना गर्ने अवसर बनेको छ ।
नवरात्रिको पहिलो दिन यसरी शैलपुत्रीलाई वन्दना गर्दै सुरु भएको यस पर्वले आगामी दिनहरूमा दुर्गाका अन्य रूपहरूको समेत स्मरण र उपासनामार्फत शक्ति, भक्ति, श्रद्धा र आस्थाको यात्रा अघि बढ्नेछ ।
तस्बिर : इन्टरनेटबाट ।
