काठमाडौ । हरेक मानिसको जीवनमा एउटा कथा हुन्छ – त्यो कथा कहिले संघर्षको हुन्छ, कहिले अवसरको, कहिले निराशाको त कहिले उपलब्धिको। कतिपय कथामा आँसुका ढिका हुन्छन्, कतिपयमा खुशीका फूलहरू। तर ती सबै कथाहरूमा एउटै कुरा समान हुन्छ – अडान, धैर्य र सपना। यही अडान र धैर्यले एक सामान्य गाउँको केटालाई आज चित्रकलामा छुट्टै स्थान दिलाएको छ। उनी हुन् – रितेश खतिवडा।
विकट गाउँबाट उठेको सपना
तेह्रथुमको हालको छथर गाउँपालिका, जहाँ आधारभूत सुविधा पाउनै चुनौती छ, त्यहीँ करिब दुई दशकअघि जन्मिएका रितेशले बाल्यकालदेखि नै सरल जीवनको अनुभव बटुले। पिता दुर्गा खतिवडा र माता निर्मला खतिवडाका दोस्रो सन्तानका रूपमा जन्मिएका उनी बाल्यकालदेखि नै जिज्ञासु, लगनशील र सिर्जनशील थिए। गाउँको प्राकृतिक सुन्दरता र जीवनका संघर्षहरूले उनलाई भित्रैदेखि परिपक्व बनाइरहेका थिए।
सानै उमेरदेखि नै रितेशको मनमा चित्रकला र कला प्रतिको गहिरो मोह थियो। गाउँकै विद्यालयमा पढ्दै गर्दा नोटबुकका पानामा साथीहरूको अनुहार र दृश्यहरू कोर्न उनी लाग्ने गर्थे। उनी भन्छन्, “सधैं मनमा थियो कि मैले चित्रकलामा केही विशेष गर्नैपर्छ। सानो गाउँको केटा भए पनि ठूलो सपना बोकेँ।”
कोरोना लकडाउनले खोलिदियो अवसर
२०७७ सालमा विश्वव्यापी कोरोना महामारीले नेपाललाई पनि प्रभावित गर्यो। लकडाउनले विद्यालय, कार्यालय र सामाजिक गतिविधि ठप्प भए। धेरै मानिसहरू घरमै सीमित भए, तर रितेशले त्यस समयमा आफ्नो सीपलाई अझ निखार्ने निर्णय गरे।
“लकडाउन सुरु हुँदा थोरै डर त लाग्यो, तर त्यसैबीच मैले मेरो कला अभ्यास गर्न पाएँ। घरमै बस्दा समय मेरो पक्षमा भयो,” रितेश भन्छन्। घरमै बस्दै उनले धेरै व्यक्तित्वका चित्र कोरे, जसले उनलाई एक उदीयमान कलाकारको रूपमा प्रस्तुत गर्यो।
चित्रकला सजिलो काम होइन। मान्छेको भाव, अभिव्यक्ति र आत्मालाई कागजमा उतार्न धैर्य, ध्यान र अभ्यास आवश्यक हुन्छ। तर रितेशको दृढता र लगनले गर्दा उनका चित्रहरू जीवन्त देखिन थाले। उनले थप्छन्, “चित्रमा केवल अनुहार मात्र होइन, मानिसको भावना पनि देखाउनुपर्छ। त्यो कठिन छ, तर मलाई यो चुनौती मन पर्छ।”
शिक्षा र चुनौती
कक्षा १० सकाएपछि उच्च शिक्षाका लागि रितेशले परिवार छोडेर धरान पुगे। त्यहाँबाट उनले आफ्नो कला र अध्ययनलाई सँगसँगै अघि बढाए। गाउँबाट शहरसम्मको यात्रामा नयाँ वातावरण, आर्थिक चुनौती र समयको अभाव थियो। तर उनले कहिल्यै पछि हटेनन्।
धरानमा अभ्यास गर्दै गर्दा उनले कला र सिर्जनामा अनुभव बटुले। पछि उच्च शिक्षा पूरा गर्न राजधानी काठमाडौं पुगे। राजधानीमा सुरुका दिनहरू सजिला थिएनन्। पढाइ, खर्च र समय व्यवस्थापनको चुनौती थियो। तर रितेशले आफ्नो लक्ष्यलाई प्राथमिकता दिए।
“सुरुका दिनहरू कठिन थिए, तर मैले कहिल्यै हार मानिनँ। कलाकार बन्ने सपना मेरो लागि जीवनकै लक्ष्य जस्तो थियो,” उनी सम्झन्छन्।
सिर्जना र उपलब्धि
अहिलेसम्म रितेशले दर्जनौँ चित्रहरू बनाइसकेका छन्। उनका चित्रहरूमा गायक–गायिका, खेलाडी, कलाकार र देशका चर्चित व्यक्तित्व समावेश छन्। उनका चित्रहरू केवल रूप देखाउने मात्र नभई व्यक्तित्वको आत्मा पनि झल्काउँछन्।
रितेश भन्छन्, “मान्छेको अनुहार मात्र होइन, उसको कहानी पनि चित्रमा उतार्नुपर्छ। जब म चित्र बनाउँछु, मैले त्यो व्यक्तिको जीवन झल्काउन खोज्छु।” उनले सिर्जनालाई शिक्षा सँगसँगै अघि बढाइरहेका छन्।
समाजका लागि प्रेरणा
रितेश केवल कलाकार मात्र होइनन्। उनी समाजमा चित्रकलाको महत्त्व बुझाउन र युवा पुस्तालाई प्रेरित गर्न सक्रिय छन्। उनका अनुशासन, धैर्य र लगनशीलताले धेरैलाई सृजनात्मक गतिविधि तर्फ आकर्षित गरेको छ।
“मेरो कामले अरूलाई प्रेरित गर्छ भने मलाई खुशी लाग्छ। कला केवल मेरो लागि होइन, सबैका लागि साझा हुनुपर्छ,” रितेश भन्छन्।
सामाजिक सञ्जालमा पनि उनका चित्रहरूले ठूलो ध्यान खिचेका छन्। कलाकार र आम जनताबाट प्रशंसा प्राप्त गर्दै रितेश युवा पुस्ताका लागि प्रेरणाको स्रोत बनेका छन्।
भविष्यको दृष्टि
रितेशले आफ्नो कला राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा पुर्याउने लक्ष्य राखेका छन्। उनका अनुसार निरन्तर अभ्यास, धैर्य र लगनशीलता बिना कला क्षेत्रमा सफलता सम्भव छैन।
“म चाहन्छु कि मेरो कला नेपालको पहिचान बनोस्। भविष्यमा अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा पनि मेरो सिर्जना प्रस्तुत गर्ने सपना छ,” उनी भन्छन्।
निष्कर्ष
आजको दिनमा रितेश खतिवडा केवल चित्रकार मात्र होइनन्, संघर्ष, धैर्य र सफलताको लागि युवाको प्रेरणा बनेका छन्। यदि मनमा दृढ अठोट छ भने विकट गाउँको सामान्य परिवारमा जन्मिएर पनि विश्वस्तरको कलाकार बन्न सकिन्छ भन्ने उनले प्रेरणा दिएका छन् ।
उनको कथा युवाहरूका लागि मार्गदर्शक छ, जीवनका कठिन परिस्थितिहरूलाई अवसरमा बदल्दै मेहनत र समर्पणले मात्र वास्तविक सफलता हासिल गर्न सकिन्छ भन्ने उनले एक उदाहरण प्रस्तुत गरेका छन् ।
