काठमाडौं । आज साउन शुक्ल पूर्णिमाका दिन देशभर रक्षा बन्धन र जनै पूर्णिमा धुमधामका साथ मनाइँदैछ। धार्मिक, सांस्कृतिक र सामाजिक महत्व बोकेका यी दुवै पर्वले नेपाली समाजमा भाइचारा, सुरक्षाबोध र आस्था सुदृढ गर्ने मान्यता राख्छन्।
जनै पूर्णिमामा वैदिक परम्परा अनुसार विशेष गरी ब्राह्मण, क्षत्रीय तथा वैश्य वर्गका पुरुषहरूले विगत एक वर्षदेखि लगाएको पुरानो जनै फेरेर नयाँ धारण गर्छन्। बिहानै नदी, पोखरी वा पवित्र तीर्थस्थलमा स्नान गरी मन्त्र उच्चारणसहित पुरानो जनै विसर्जन र नयाँ जनै धारण गर्ने परम्परा छ। यसलाई शुद्धता, अनुशासन र आध्यात्मिक नवीकरणको प्रतीक मानिन्छ।
यसै दिन मनाइने रक्षा बन्धनमा दिदी–बहिनीले दाजुभाइको हातमा रक्षा सूत्र (राखी) बाँधेर उसको दीर्घायु, स्वास्थ्य र सुरक्षाको कामना गर्छन्। दाजुभाइले पनि दिदीबहिनीलाई उपहार र जीवनभर रक्षा गर्ने वचन दिने चलन छ। यो परम्परा केवल दाजुभाइबीचको मात्र नभई गुरु–शिष्य, दम्पती वा अन्य आत्मीय सम्बन्धमा पनि लागू हुने गरेको छ।
देशका विभिन्न मन्दिर, घाट र तीर्थक्षेत्रमा बिहानैदेखि पूजापाठ, जनै फेर्ने र राखी बाँध्नेको भीड लागेको छ। काठमाडौंको पशुपतिनाथ, जनकपुरको गंगासागर, पोखराको तालबाराही, गोरखाको गोरखाकाली, रसुवाको गोसाइँकुण्ड, भक्तपुरको महादेव पोखरी, काभ्रेको तेमाल लगायत देशभरका धार्मिक स्थलमा विशेष भीड देखिएको छ।
धार्मिक पण्डितहरूका अनुसार जनै पूर्णिमा र रक्षा बन्धनले शरीर र मनलाई शुद्ध पार्दै पारिवारिक स्नेह र सामाजिक एकताको सन्देश दिन्छ।
परम्परागत आस्था, आपसी विश्वास र प्रेमलाई मजबुत बनाउने यी पर्वहरू नेपाली सांस्कृतिक विविधताको जीवन्त प्रतीकका रूपमा स्थापित छन्।
