असार ३१, काठमाडौँ । काठमाडौँ महानगरका करदाताले सबै प्रकारका कर र सेवा शुल्क घरमै बसेर तिर्न सक्ने भएका छन् । यसका लागि पहिलो एक पटक सफ्टवेयरमा विवरण भरेर दर्ता हुनुपर्छ । त्यसपछि कनेक्ट आइपीएस, इसेवा, खल्ती पे र फोनजस्ता डिजिटल भुक्तानी प्रणाली प्रयोग गरेर मोवाइलबाटै कर र सेवा शुल्क भुक्तानी गर्न सकिनेछ ।
सम्पत्ति कर, बहाल कर र व्यवसाय कर महानगरका मुख्य कर शीर्षक हुन् । यसबाहेक सेवा शुल्क र दस्तुर अनलाइनबाटै भुक्तानी गर्न र आफूले तिरेको शुल्कको रसिद अनलाइनबाटै प्राप्त गर्न सकिनेछ । यो प्रणाली सुरु गर्न एक पटक वडामा जानु पर्छ । त्यसपछि घरमै बसेर सेवा लिन सकिनेछ ।
पहिलो पटक वडामा किन बोलाउनु परेको हो? प्रश्नको उत्तरमा राजस्व विभागका प्रमुख डा. शिवराज अधिकारी भन्नुहुन्छ, ‘करदाता आफैंले पनि अनलाइनमा गएर विवरण दर्ता गर्न सक्नुहुन्छ । उहाँले भरेका विवरणहरुमा फोन नं., इमेल लगायतका विवरण छुट्ने गरेका छन् । कोही पनि करदातालाई वडामा पुग्न आधा घण्टाभन्दा बढी समय नलाग्ने भएकोले पहिलो पटकको विवरणका लागि वडामा बोलाएका हौँ ।’
प्रबिधिमा आधारित यो सेवा ०७७ असोज १ गतेदेखि नमूनाका रुपमा वडा १, २, ३, ४, १०, ११, १५, २६, ३० र ३१ गरी १० वटा वडाबाट नमूनाका रुपमा सञ्चालनमा ल्याएको थियो । सफ्टवेयरको प्रयोगबाट उत्साहित हुँदै असोज ५ गतेदेखि वडा ५, ६, ७, ९, १२, १४, १६, २८, २९ र ३२ वडा गरी थप १० वटा वडामा सेवा जोडियो । यस अवधिमा प्रणालीमा जोडिएका करदाताले १ करोड ६० लाख रुपैयाँ राजस्व तिरिसकेका थिए ।
चरणवद्ध रुपमा सञ्चालन थालिएको राजस्व निर्धारण तथा संकलन प्रणाली असोज १३ गतेदेखि सबै वडाबाट सञ्चालन गरिएको थियो ।
सहभागितामुलक र पारदर्शी राजस्व प्रणाली विकास गर्दै जान सुरु गरिएको प्रणालीले स्मार्ट नगरको एउटा सूचक पूरा गरेको छ । राजस्व विभागका प्रमुख डा. अधिकारी भन्नुहुन्छ, ‘महानगर करदाताप्रति उत्तरदायी छ भन्ने कुरा अनुभुति गराउने प्रयास गरेका छौँ । यसको प्रयोगबाट सुशासनमा टेवा पुग्नेछ । करदाताको डाटाबेस तयार हुनेछ । त्यस्तै आउँदा बर्षहरुका लागि राजस्व अनुमानलाई वास्तविक बनाउँछ ।’ करदाताको विवरण सफ्टवेयरमा दर्ता गरिसकेपछि आन्तरिक संकेत र करदाता कोड प्राप्त हुन्छ । यही कोडका आधारमा पछिल्लो पटक मोवाइलबाटै कर तथा दस्तुर तिर्न मिल्छ ।
यस प्रणालीमा २ वटा पोर्टल छन् । एउटा पब्लिक र अर्को कोर । पब्लिक पोर्टल करदाताका लागि हो भने कोर पोर्टल कार्यालयमा बस्ने अधिकारीका लागि हो । पब्लिक पोर्टलमा करदाताले आफू सम्बन्धित घर, जग्गा, सम्पत्ति, व्यवसाय, बहाल, सवारी साधन जस्ता व्यक्तिगत विवरण हुन्छन् । यस पोर्टलबाट महानगरले उठाउने मनोरञ्जन, घर नक्सा पास दस्तुरलगायत सम्पूर्ण कर र दस्तुरको दर थाहा पाउन सकिन्छ ।
पब्लिक पोर्टलका फिचर सेवाग्राहीले प्रयोग गर्नका लागि हुन् । यसमा करदाताले महानगरलाई बुझाउनु पर्ने करको प्रारम्भिक मुल्याङ्क करदाता आफैंले घरमै बसेर गर्न सक्ने सुबिधा छ । करदातासँग सम्बन्धित र सोधिएका÷माग गरिएका विवरण भरेपछि प्रणाली आफैंले करको प्रारम्भिक मूल्याङ्कन गरेर तिर्नुपर्ने राजस्वको अङ्क देखाउँछ । यसबाट महानगरलाई कति रकम तिर्नु पर्ने हो? करदातालाई थाहा हुन्छ । करदाताका लागि यो जानकारी रकम र समय व्यवस्थापनका कोणबाट महत्वपूर्ण उपलब्धी हो ।
करदाताको विवरण पेस भएपछि कर मूल्याङ्कन अधिकृतले प्रचलित कानुन र दररेटका आधारमा स्वचालित प्रणालीबाट तयार भएको कर विवरणलाई रुजु र स्वीकृत गर्नेछन् । त्यसपछि करदाताले आफूसँग भएका विद्युतीय भुक्तानी प्रणाली (ईसेवा, कनेक्टआईपीएस, खल्ती, फोनपे) बाट भुक्तानी गर्न सक्नेछन् । यसरी भुक्तानी गरिएको रकम सम्बन्धि सूचना एसएमएसबाट पनि प्राप्त हुनेछ ।
अनलाइन प्रणालीका बारेमा वडाका अधिकारीको क्षमता बढाउन आज अन्तरक्रिया तथा छलफल गरिएको थियो । त्यस क्रममा सफ्टवेयर विकासकर्ताकातर्फबाट प्रस्तुतिकरण गरिएको थियो । प्रस्तुतिकरणमा लाभग्राहीबाट सोध्न सक्ने प्रश्नहरु, विवरण भर्दा अपनाउनु पर्ने सावधानीहरु लगायत विषय उठाइएका थिए ।
